De waarde van bomen omgerekend naar geld

Een stel kocht een prachtige boerderij van een oude boerenfamilie. In de achtertuin stond een eeuwenoude eik, die volgens de verkoper nog geplant was door zijn betovergrootvader. De boom had een stam van wel ruim twee meter doorsnee, met van daaruit machtige takken boven het terras… een heerlijk schaduwrijk plekje.

Op de dag van de overdracht zou nog een laatste inspectie plaats vinden. Het huis en de bijgebouwen moesten immers schoon opgeleverd worden. Nou, dat viel tegen. De schuur stond nog vol rommel en veel krakkemikkige meubels waren niet verwijderd. Maar veel erger… de majestueuze eik was weg! “Want ja”, zo zei de boer: “Dat was mijn eik. Nog geplant door mijn betovergrootvader. Wij hoeven nu de komende jaren ‘s winters geen kou te lijden!”

Meer dan de prijs van het hout

De waarde van een boom zit hem niet in het houtvolume. Nou ja, misschien als het gaat om een perceel productiehout, maar de meeste bomen in de publieke ruimte waarderen we niet om hun calorisch vermogen. Bomen verbeteren de luchtkwaliteit, binden CO2 en produceren zuurstof, ze trekken allerlei vogels en andere dieren aan, ze dragen bij aan een goede waterhuishouding en ze voorkomen dat de bodem erodeerd. En dan zijn ze ook nog eens mooi en rustgevend om naar te kijken en verkoelend om onder te zitten. Nu heeft elke boom andere eigenschappen, waardoor het lastig is om een vaste waarde te bepalen. Terwijl juist die waarde soms erg belangrijk kan zijn, bijvoorbeeld bij schade, of bij het afwegen van beleidsbeslissingen.

De boom als sta-in-de-weg

Als grote liefhebber van bomen halen wij soms verongelijkt de schouders op als we lezen hoe een digitaal plaatje van een boze aap miljoenen kan opleveren, terwijl honderd jaar oude bomen achteloos opgeofferd worden aan een wegverbreding, een nieuw fietspad of een paar seconden tijdwinst voor een bus. De waarde van bomen wordt kennelijk niet altijd meegenomen in de besluitvorming. En dan hebben we het niet over de ‘zachte’, sentimentele waarde van de boomknuffelaar, maar over de harde, monetaire waarde van een boom. Wat is een boom waard, in geld? Als iemand met een auto of graafmachine een boom beschadigt, word Tree-o-logic regelmatig ingeschakeld om een taxatie te maken van de waarde en de schade. Dit kan – afhankelijk van de beschadiging en de boom – flink in de papieren lopen.

Boomwaardering

Voor de ‘waardering’ van bomen zijn er verschillende tools: het rekenmodel vervangingskosten van de NVTB, de boomwaarde- en boomschade- indextabel van het Handboek Bomen en iTree. Daarmee kunnen we een objectieve financiële taxatie maken van individuele bomen, vanuit de verschillende invalshoeken. Die objectieve monetaire waarde kan vervolgens meegenomen worden in de besluitvorming in infrastructurele projecten. Dan kán het gebeuren dat de bomen alsnog sneuvelen en dat er bijvoorbeeld ergens anders vervangende bomen geplant worden. Maar het kan ook zijn dat de verantwoordelijke organisaties kosten en baten afwegen en besluiten het plan aan te passen en de bomen – en dus de waarde die zij vertegenwoordigen – te sparen.

En die majestueuze eik?

Het Nederlandse stel heeft nog overwogen om van de koop af te zien, maar omdat de oude eik niet in de koopakte beschreven stond, hadden ze juridisch geen poot om op te staan. Ze hebben dus de boerderij gekocht en een stukje verder van het huis een nieuwe, jonge eik gepland, voor de achterkleinkinderen. De stomp van de oude stam hebben ze laten ombouwen tot een bankje. Een plek om te mijmeren over de domheid van de mens. In de zon, dat wel.